*Müslümanların Tarihi-Cilt 3 270-470 sahifeler arası.
Emeviler Dönemini anlatan bu bölümde “Benden sonra hilafet -veya nübüvvet hilafeti- otuz yıldır.” Hadis-i şerif’inin vuku bulduğunu müşahede ediyoruz. Hilafetin saltanata dönüşmesi Hz. Muaviye (ra)’in, oğlu Yezid’i kendisine veliaht tayin etmesiyle başlamıştır. Ancak kendi neslinden de pek az kişiye halifelik nasip olmuştur. Sadece bir oğlu (Yezid bin Muaviye) ve bir torunu (Muaviye bin Yezid) halife olmuşlardır. Yezid’in ölümünden sonra Müslümanlar Abdullah bin Zübeyr’e biat edip birleşecekken Mervan bin Hakem’in halifeliğini ilan edip Şam’da biat almasıyla Mervan’ın ailesine geçti. Emeviler dönemi toplam 14 Sultan ile 91 yıl sürdü.
Bu halifeler arasında bir halife var ki yıldız gibi parlıyor: Ömer bin Abdulaziz (ra). Onun hayatından öğrendiğim iyi bir yönetici olmak için olmazsa olmaz iki şart var: 1-Amel, 2- Ölüm rabıtası, ölümü çokça hatırlamak. İlim neden bu listede yok diye sorulacak olursa ilmin amele dönüşmeme, yetkinin makamın insanı ilmiyle amel etmesine mâni olacak şekilde etkisi altına alma ihtimalidir. Ömer bin Abdulaziz (ra)’dan kulaklarımıza küpe olacak valilerine ettiği bir nasihati de buraya almak icap ediyor: ‘Namazı zayi eden kimse, diğer şer’i hükümleri daha şiddetli zayi eder.’ Sadece iki yıl halifelik yapmış olmasına rağmen birçok hususu düzeltmiş, Mervan ailesine tahsis edilen malları asıl sahiplerine ve Beytül Mal’e iade etmiştir.
Emeviler dönemi boyunca iç savaş ve fitneler çokça yer almasına rağmen, cihat devam etmiş, İslam Devleti’nin sınırları genişlemiştir. Bununla beraber kavaid-i şeriat-i garra’ya muhalif işlerle hemhal olan kişilerin halife olması, istişarenin şuranın yerine ne olursa olsun emre itaat anlayışının hakim olması, liyakat yerine aile ve akrabanın iş başına getirilmesi, lüks ve şatafatlı yaşamın yönetici kadro ile halk arasındaki dengeyi bozması bu dönemin genel özelliklerinden, ne yazık ki.
İhsan Süreyya Hoca bu dönemi doğruya doğru yanlışa yanlış diyen bir tarihçi olma cehdiyle ele almış. Bu nedenle aynı kişi ile alakalı müspet ifadeler ve tespitler ile birlikte çok ağır tenkitleri bir arada okumanız mümkün kitapta. Çok karmaşık ve ihtilaflı bir dönem olduğu için ilerde başka kaynaklardan da okumak isterim. Şahsi ve ictimai olarak çıkartılacak çokça dersler var.
En doğrusunu Allah bilir. Vesselam…
Son olarak, Emevi dönemi halifelerinin isimlerini bir liste halinde görmemizin faydalı olacağını düşündüm:
I. Muaviye bin Ebu Süfyan 661 – 680
I. Yezid bin Muaviye 680 – 683
II. Muaviye bin Yezid 683 – 684
I. Mervan bin el-Ḥakem 684 – 685
Abdülmelik bin Mervan 685 – 705
I. Velid bin Abdülmelik 705 – 715
Süleyman bin Abdülmelik 715 – 718
Ömer bin Abdülaziz 717 – 720
II. Yezid bin Abdülmelik 720 – 724
Hişam bin Abdülmelik 724 – 743
II. Velid bin II. Yezid 743 – 744
III. Yezid bin Velid 744
İbrahim bin Velid 744
II. Mervan 744 – 750
Musavver 